به من بگو یک فنجان چای گرم می‌خواهی یا یک لیوان چای سرد؟ چای تو می‌تواند مثل ماچا باشد، سابیده شده در هاون‌های سنگی ژاپنی در جریان مراسم چای‌خوری سنتی در اتاق‌های مخصوص، روی تاتامی و با صرف وقت بسیار به عنوان عملی برای مراقبه و تعالی شخصی، یا داخل لیوانی شیشه‌ای، مخلوط با هل و گل‌های وحشی، دم کشیده داخل قوری گل‌داری روی آتشِ هیزمِ صحرایی در مراکش، تحفه درویشیِ بادیه‌نشین‌های بی‌آلایش. تاریخچه چای هر دوی این‌ها را در دل خود دارد.
شاید هم چای را دختر جوانی با موهای وز مشکی رنگ، لباسی قرمز و چهره سبزه در سَن خوان (San Juan) تعارف می‌کند. فلاسک آب جوش در یک دست و فنجانی از جنس کالاباسا (Calabash) در دست دیگر. کالاباسا کدویی است که از خشک شده آن ظروف مختلف می‌تراشند، از جمله فنجان چای یا یِربا ماته (yerba mate). اینجا یربا ماته را با نی می‌نوشند. دختر و دوستش تقریبا هر روز عصر همدیگر را در حیاط خانه می‌بینند، وقتی آفتاب عقب رفته و حیاط ساده خانه با درختان و بوته‌های سبز داخل باغچه‌‌اش خلوتگاهی آرام برای جدا شدن از جریان بی‌وقفه زندگی در خیابان‌های شلوغ است.
تصویر بعدی، متعلق به زنی میانسال در روسیه است، با موهایی که به دقت رنگ شده و پشت سرش جمع کرده. او چای سیاه را روی سماور دم می‌کند و همراه اعضای خانواده با انواع شیرینی، پای، تارت، پیراشکی‌های گوشت، مربا و خوراکی‌های رنگارنگ خانه‌پز، درون فنجان‌های گلدار چینی می‌نوشند و از هر دری حرف می‌زنند. چای در سرمای استخوان‌سوز این کشور، نوشیدنی‌ای برای گرم کردن چانه و تشویق گوینده به صحبت است.
سرانجام، مرد جوان انگلیسی، مدیر بخش غذا و نوشیدنی هتلی کنار دریاست که پنجره‌های رستوران آن چشماندازی بی‌انتها از آسمان و امواج آبی را پیش چشم می‌گستراند. انگلیسی‌ها ملتی عاشق چای‌نوشی و حتی مدعی مالکیت معنوی آن هستند. فنجان چای در صبحانه بریتانیایی آیتمی لازم است و مهمانی چای اشراف دوره ویکتوریایی از صحنه‌های معروف سریال‌های بی‌بی‌سی.
سرانجام اگر هیچ کدام از این تصاویر برایتان آشنا نبود، به ایران برمی‌گردیم. گرداندن سینی چای توسط دختر، آزمون سنتی مراسم خواستگاری و نشانه تایید گرفتن نهایی و مبارک باد گفتن است. چای در قهوه‌خانه‌ها هم آهنگ آشنایی دارد: چک و چک استکان‌ها در دستان شاگرد قهوه‌چی آهنگی آشنا برای قهوه‌خانه‌نشینان است.
نویسنده: هنگامه خدابنده
منبع: کتاب کاله
